Τμήμα Μοριακής Βιολογίας
Μοριακή Ανίχνευση Ιών, Βακτηρίων, Παρασίτων
|
Ιοί |
Βακτήρια |
Παράσιτα |
|
HBV |
Chlamydia trachomatis |
Toxoplasma gondii |
|
HCV |
Mycoplasma hominis |
Acanthamoeba |
|
HDV |
Ureaplasma urealiticum |
Fungi / Μύκητες |
|
HHV (1-8) |
Treponema pallidum |
Aspergillus spp. |
|
CMV (HHV 5) |
Listeria monocytogenes |
Pneumocystis carinii jiroveci |
|
HPV |
Trichomonas vaginalis |
Leismnania species |
|
HIV 1/2 |
Neisseria gonorrhoeae |
Leptospira genus |
|
Parvo B-19 |
Gram +/- βακτήρια |
|
|
Ιοί αναπνευστικού |
Mycobacterium tuberculosis |
|
|
Ιοί Μηνιγγίτιδας |
Streptococcus pneumoniae |
|
- HPV
- Ανίχνευση και τυποποίηση 41 στελεχών
- Aptima HPV mRNA test (με ταυτοποίηση των στελεχών 16, 18, 45)
Μοριακός Έλεγχος θρομβοφιλίας / Σύνδρομο von Willebrand
Τί ονομάζουμε θρομβοφιλία ;
Ως θρομβοφιλία ορίζεται οποιαδήποτε ανωμαλία στην πήξη του αίματος, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο δημιουργίας θρόμβου μέσα σε κάποιο αγγείο. Η θρομβοφιλία μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητη. Παρατίθενται αναλυτικά όλες οι μεταλλάξεις που ελέγχονται στη ΒΙΟΑΝΑΛΥΣΗ ΛΑΡΙΣΑΣ:
• ΠΡΟΘΡΟΜΒΙΝΗ G20210Α: Η προθρομβίνη (FΙΙ) μετατρέπεται μέσω του ενζύμου προθρομβινάση σε θρομβίνη. Η τελευταία αποτελεί το κυρίαρχο μόριο στη διαδικασία της πήξης του αίματος, καθώς ενεργοποιεί τους συμπαράγοντες V και VIII, αλλά και τα αιμοπετάλια. Η μετάλλαξη G20210A του γονιδίου της προθρομβίνης έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων της πρωτεΐνης στο αίμα κατά 30% περίπου, προδιαθέτοντας το φορέα σε αυξημένο κίνδυνο θρομβοτικών επεισοδίων.
• MTHFR C677T, A1298C: Η αναγωγάση του Μεθυλενοτετραϋδροφυλλικού (Methylenetetrahydrofolate reductase, MTHFR) είναι ένα ένζυμο το οποίο βρίσκεται στο κυτταρόπλασμα των κυττάρων. Το ένζυμο MTHFR περιορίζει τη συγκέντρωση της ομοκυστεΐνης στο αίμα, εμποδίζοντας την τοξική δράση της τελευταίας προς το ενδοθηλιακό τοίχωμα των αγγείων. Μία μεταλλαγμένη μορφή του ενζύμου, που προκύπτει από την αντικατάσταση της θυμίνης από κυτοσίνη στη θέση 677, προκαλεί αύξηση της συγκέντρωσης της ομοκυστεΐνης στο αίμα (ομοκυστεϊναιμία) και αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα θρομβοφιλίας. Aλλη μετάλλαξη του ενζύμου εντοπίζεται στη θέση 1298 (αντικατάσταση της κυτοσίνης από αλανίνη), η οποία δεν έχει συσχετιστεί με υψηλή ομοκυστεϊνη στο αίμα αλλά η ταυτόχρονη συνύπαρξη σε ετερόζυγη κατάσταση των δύο μεταλλάξεων (θέσεις 677 και 1298), έχει τις ίδιες επιπτώσεις όπως η 677T σε ομοζυγωτία.
• F V Leiden, R2: Η σημειακή μετάλλαξη F V G1691A-Leiden αποτελεί τον κυριότερο γενετικό παράγοντα θρομβοφιλίας στο γενικό πληθυσμό. Το μεταλλαγμένο γονίδιο ισοεπικρατεί του φυσιολογικού, γεγονός που οδηγεί σε διαφορική έκφραση της νόσου (ήπια μορφή στους φορείς, 10 φορές βαρύτερη στους ομοζυγώτες). Στην πλειονότητα των ασθενών (80%), ο φαινότυπος περιλαμβάνει αντίσταση στην ενεργό πρωτεΐνη C. Παράλληλα, η μετάλλαξη φαίνεται να εμπλέκεται στην αιτιοπαθογένεση της γυναικείας υπογονιμότητας. Η μετάλλαξη R506Q-R2 δημιουργείται μετά από αντικατάσταση της ιστιδίνης από αργινίνη στη θέση 1299 της Β περιοχής του Παράγοντα V. Η παρουσία της μετάλλαξης επηρεάζει τα επίπεδα του κυκλοφορούντα Παράγοντα V και την αντίσταση στην ενεργοποιημένη πρωτεΐνη C. Θεωρείται ότι αποτελεί παράγοντα κινδύνου για θρομβοεμβολική νόσο. Ιδιαίτερα σε ετεροζυγώτες V-Leiden αυξάνει ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο της φλεβικής θρόμβωσης.
• Ο παράγοντας XIII (FXIII)ή παράγοντας σταθεροποίησης του ινώδους είναι ένα ένζυμο του συστήματος της πήξης, το οποίο χρησιμεύει στην σταθεροποίηση του δικτύου του ινώδους. Όταν η θρομβίνη έχει μετατρέψει το ινωδογόνο σε ινώδες, το τελευταίο σχηματίζει ένα πλούσιο σε πρωτεΐνη δίκτυο, στο οποίο κάθε Ε-μονάδα σταυροσυνδέεται με μόνο μία D-μονάδα. Ο παράγοντας XIII ενεργοποιείται από τη θρομβίνη προς σχηματισμό ενεργού παράγοντα XIIIa. H αντικατάσταση Val34Leu (V34L) φαίνεται ότι δρα προστατευτικά και μειώνει τον κίνδυνο θρομβώσεων.
• ACE: Οι αγγειοτενσίνες είναι πεπτίδια που λειτουργούν ως αγγειοσυσπαστικοί παράγοντες (προκαλούν συστολή των αγγείων). Η διαγραφή (DEL) στο ιντρόνιο 16 του γονιδίου του μετατρεπτικού γονιδίου της αγγειοτενσίνης, σχετίζεται με υψηλά επίπεδα αγγειοτενσίνης στο αίμα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν υπέρταση, διαβητική νεφροπάθεια, καθώς και προσβολή από θρομβοεμβολικό επεισόδιο.
• APOB: Η απολιποπρωτεΐνη Β (ΑpoB) είναι μία από τις απολιποπρωτεΐνες που συμμετέχουν στο μεταβολισμό των λιπιδίων. Μία από τις μορφές της στο πλάσμα είναι η ApoB-100, η οποία παράγεται στο ήπαρ. Η ApoB-100 αποτελεί συστατικό της LDL και είναι υπεύθυνη για τη σύνδεση LDL και LDL-υποδοχέα, ελέγχοντας έτσι την αποβολή των LDL σωματιδίων από την κυκλοφορία. Η οικογενής έλλειψη της ΑpoB-100 είναι μια αυτοσωμική επικρατούσα κληρονομική νόσος, η οποία προκαλείται από μια μεταλλαγή του γονιδίου της ΑpoB στη θέση 3500, και η οποία έχει ως αποτέλεσμα την αντικατάσταση της αργινίνης από τη γλουταμίνη. Η αργινίνη στο κωδικόνιο 3500 αλληλεπιδρά με την τρυπροφάνη στο κωδικόνιο 4369, προσδίδοντας στη φυσιολογική πρωτεΐνη την αναγκαία χωροδιάταξη για την πρόσδεση υποδοχέα και LDL. Η μετάλλαξη στη θέση 3500 οδηγεί σε μειωμένη ικανότητα σύνδεσης LDL και LDL-υποδοχέα, αποτελώντας έτσι πιθανό προδιαθεσικό παράγοντα υπερλιπιδαιμίας και πρόωρης αρτηριοσκλήρωσης. Έχει αναφερθεί ότι ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου στα άτομα που φέρουν τη συγκεκριμένη μετάλλαξη ισοδυναμεί στατιστικά με αυτόν των ασθενών με οικογενή υπερχοληστερολαιμία.
• APOE: Η απολιποπρωτεΐνη Ε (ΑpoΕ) αποτελείται από 299 αμινοξέα, παράγεται στο ήπαρ και ελέγχει την πρόσδεση των σωματιδίων LDL και των υπολειμμάτων χυλομικρών με τους υποδοχείς τους. Έτσι, η ApoE διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στον μεταβολισμό των λιποπρωτεϊνών και της χοληστερόλης. Οι βασικές ισομορφές της πρωτεΐνης είναι τρεις (ΑpoE2, ΑpoE3 και ΑpoE4) και κωδικοποιούνται από τρία αλληλόμορφα (ε2, ε3 και ε4, αντίστοιχα) που προκύπτουν από τους πολυμορφισμούς του γονιδίου στα κωδικόνια 112 και 158. Η ισομορφή ApoE2/Ε4 οδηγεί σε εξαιρετικά μειωμένη ικανότητα σύνδεσης μεταξύ λιποπρωτεϊνών και υποδοχέων, με αποτέλεσμα να αποτελεί παράγοντα επικινδυνότητας για τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας και την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου. Παράλληλα, αυξημένη συχνότητα του αλληλομόρφου E2 έχει παρατηρηθεί σε οικογένειες με ιστορικό πρώιμης εκδήλωσης της νόσου του Alzheimer. Με την Ε3/Ε3 ισομορφή θεωρείται φυσιολογικός ο μεταβολισμός των λιποπρωτεϊνών.
• PAI: Είναι ο κύριος αναστολέας του ενεργοποιητή του ιστικού πλασμινογόνου (tPA) και της ουροκινάσης (uPA), των ενεργοποιητών του πλασμινογόνου και, επομένως της ινωδόλυσης (της φυσιολογικής δηλαδή διάσπασης των πηγμάτων του αίματος). Πρόκειται για μια πρωτεϊνη αναστολέα των πρωτεασών σερίνης (SERPINE1). Η άλλη μορφή του PAI, η PAI-2 εκκρίνεται μόνο από τον πλακούντα και υφίσταται σε σημαντικές ποσότητες μόνο κατά τη διάρκεια της κύησης. Επιπλέον, η πρωτεάση νεξίνη δρα ως αναστολέας του tPA και της ουροκινάσης. Ο κύριος πάντως αναστολέας των ενεργοποιητών του πλασμινογόνου είναι ο PAI-1. Γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν τη συγκέντρωση του PAI-1 στο πλάσμα. Ο πλέον συχνός γενετικός παράγοντας είναι ο πολυμορφισμός 4G/5G (insertion/deletion) στην περιοχή του ενεργοποιητή του γονιδίου του PAI-1. Ομοζυγωτία για το γονότυπο 4G/4G (deletion) έχει συσχετιστεί με αυξημένη συγκέντρωση PAI-1 στο πλάσμα ενώ ομοζυγωτία για το γονότυπο 5G/5G (insertion) έχει συσχετιστεί με χαμηλή συγκέντρωση. Ο ετερoζυγωτικός γονότυπος 4G/5G είναι ο πλέον συχνός σε άτομα που έχουν φυσιολογική συγκέντρωση PAI-1 στο πλάσμα.
• GPIIIA: (Human Platelet Antigens, HPA1) είναι πολυμορφικά αντιγόνα της επιφάνειας των αιμοπεταλίων. Η ύπαρξη του πολυμορφισμού 1β, έχει συσχετιστεί με περιπτώσεις εμφράγματος του μυοκαρδίου σε πρώιμες ηλικίες (<55) καθώς και με αυξημένη πιθανότητα θρόμβωσης της στεφανιαίας αρτηρίας μετά από καρδιολογικές επεμβάσεις με χρήση stent.
• ΙΝΟΔΩΓΟΝΟ Β: Ετεροζυγωτία/ομοζυγωτία στη μετάλλαξη -455G>A έχει συσχετιστεί με αύξηση του ινωδογόνου στο αίμα, το οποίο σε κάποιες περιπτώσεις, ιδιαίτερα καπνιστών και υπερτασικών, αυξάνει τον κίνδυνο θρομβοτικών επεισοδίων, κυρίως σε αρτηρίες μικρής διαμέτρου.
• Γλυκοπρωτεϊνη Ia (GPIa): Η προσκόλληση των αιμοπεταλίων στο κολλαγόνο ρυθμίζεται από το ετεροδιμερές γλυκο-πρωτεϊνικό σύμπλοκο GP Ia/IIa που ονομάζεται και ιντεγκρίνη αιμοπεταλίων α2β1. Ένας σιωπηλός πολυμορφισμός της GPIa (807 C>T σχετίζεται με χαμηλά ποσοστά σχηματισμού του ετεροδιμερούς και συνεπώς με αυξημένο κίνδυνο για θρομβοεμβολικές ή αιμορραγικές επιπλοκές, αν και πρέπει να συνυπάρχουν και άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες όπως πολυμορφισμοί στο GPIIIa, στο HPA-2, στο GP1b, καθώς και μεταβολικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου. Άτομα ετερόζυγα για τον πολυμορφισμό αυτό φαίνεται να έχουν περίπου 3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφράγματα του μυοκαρδίου και αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση της νόσου von Willebrand (αιμορραγική πάθηση).
- Πακέτο von Willebrand
- vWF Ag (Αντιγόνο του παράγοντα von Willebrand)
- vWF RCo (Δραστικότητα συμπαράγοντα, ριστοσετίνη)
- FVIII (Δραστικότητα παράγοντα VIII)
- vWF CB (Collagen Binding Assay)
Έλεγχος κληρονομικών νοσημάτων
- Κυστική Ίνωση
- 50%
- 75%, 87%
- 100%
- Αιμοχρωμάτωση
- Συγγενής Κώφωση
- Νωτιαία Μυϊκή Ατροφία (SMA)
Προληπτικός έλεγχος καρκίνου μαστού και ωοθηκών
- myBRCA: Πλήρης έλεγχος των γονιδίων BRCA1, BRCA2
- myBRCAHiRisk: έλεγχος 26 γονιδίων σχετιζόμενων με καρκίνο μαστού και ωοθηκών (ATM, BARD1, BLM, BRCA1, BRCA2, BRIP1, CDH1, CHEK2, EPCAM, FAM175A, MEN1, MLH1, MRE11A, MSH2, MSH6, MUTYH, NBN, PALB2, PMS2, PTEN, RAD50, RAD51C, RAD51D, STK11, TP53, XRCC2)
- CA 125, CEA, HE4
Υπογονιμότητα
- Καρυότυπος
- Υ μικροελλείμματα
- DNA fragmentation
- Λεμφοκυτταρικοί υποπληθυσμοί NK κυττάρων
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης…
- SFLT – 1 / PLGF
- PLGF
- Μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος – myPrenatal: έλεγχος Τρισωμιών (13, 18,21), φύλου και Ανευπλοειδιών
Γενετική Συμβουλευτική
Το εργαστήριο ΒΙΟΑΝΑΛΥΣΗ ΛΑΡΙΣΑΣ μένοντας πιστό στη δέσμευση του για παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου, και ακολουθώντας τις εξελίξεις και τις ανάγκες στον χώρο της υγείας, έχει προσθέσει μια νέα υπηρεσία, αυτήν της ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ.
Τι είναι η Γενετική Συμβουλευτική;
Η Γενετική Συμβουλευτική είναι η διαδικασία κατά την οποία οι ασθενείς ή/και οι συγγενείς τους με κίνδυνο εμφάνισης μίας κληρονομικής ασθένειας, συναντιόνται με ειδικό γενετιστή και ενημερώνονται για τα χαρακτηριστικά της ασθένειας, τον τρόπο μετάδοσής της, καθώς και την πιθανότητα κινδύνου ανάπτυξης αυτής. Οι συνεδρίες αυτές γίνονται με ραντεβού και στόχος είναι η πλήρης κατανόηση, από τον πάσχοντα και την οικογένεια αυτού, όλων των παραμέτρων της νόσου, με έμφαση στη διαχείριση και στις υποστηρικτικές για αυτήν δομές που υπάρχουν στην χώρα μας.
Σε περίπτωση που κατά την εγκυμοσύνη υπάρχουν υπερηχογραφικά ευρήματα τα οποία δείχνουν πιθανότητα εμφάνισης κάποιου συνδρόμου, πάλι η Γενετική Συμβουλευτική θα βοηθήσει το ζευγάρι να ενημερωθεί για την ενδεχόμενη πορεία του μωρού που θα γεννηθεί, και σε κάθε περίπτωση να αποφασίσει πώς θα διαχειριστεί καλύτερα την κατάσταση.
Ο στόχος είναι η ελαχιστοποίηση του στρες της εγκύου, του συντρόφου και της οικογενείας εν γένει.
Ποιους αφορά η γενετική Συμβουλευτική;
• Οικογένειες στις οποίες υπάρχει ιστορικό
- Χρωμοσωμικής ανωμαλίας (πχ σύνδρομο Down)
- Μονογονιδιακού νοσήματος (πχ μεσογειακή αναιμία, κυστική ίνωση)
- Νοητικής καθυστέρησης (αδιευκρίνιστη ή με διάγνωση γενετικής αιτιολογίας)
• Συγγένεια μεταξύ των γονέων
• Υπερηχογραφικά ευρύματα στην εγκυμοσύνη (πχ υπερηχογενές έντερο)
• Συγγενείς ανωμαλίες εμβρύου
• Ζευγάρια με υπογονιμότητα
• Κληρονομικοί τύποι καρκίνου
• Διανοητική καθυστέρηση ή άνοια ή νευρολογικές διαταραχές (early onset Alzheimer, Huntington)
• Ψυχιατρικές νόσοι
Τεστ πατρότητας
Ενδεικτική/ Συνοπτική λίστα εξετάσεων
|
ΕΞΕΤΑΣΗ |
ΜΕΘΟΔΟΣ |
ΗΜΕΡΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ |
ΥΛΙΚΟ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ |
|
HPV SCREENING/ΤYPING |
Multiplex PCR/ LCD microarrays |
3-4 ΗΜΕΡΕΣ |
ΚΟΛΠΙΚΟ/ΤΡΑΧΗΛΙΚΟ/ΣΠΕΡΜΑ/ ΔΙΟΥΡΗΘΡΙΚΟ |
|
|
|
|
|
|
Mycoplasma hominis |
Real Time PCR- high sensitivity |
3 ΗΜΕΡΕΣ |
ΚΟΛΠΙΚΟ / ΤΡΑΧΗΛΙΚΟ/ΣΠΕΡΜΑ/ ΔΙΟΥΡΗΘΡΙΚΟ/ προτιμότερο: αίμα περιόδου |
|
Chlamydia trachomatis |
Real Time PCR- high sensitivity |
3 ΗΜΕΡΕΣ |
ΚΟΛΠΙΚΟ / ΤΡΑΧΗΛΙΚΟ/ΣΠΕΡΜΑ/ ΔΙΟΥΡΗΘΡΙΚΟ/ΟΥΡΑ/ προτιμότερο: αίμα περιόδου |
|
Ureaplasma urealyticum |
Real Time PCR- high sensitivity |
3 ΗΜΕΡΕΣ |
ΚΟΛΠΙΚΟ / ΤΡΑΧΗΛΙΚΟ/ΣΠΕΡΜΑ/ ΔΙΟΥΡΗΘΡΙΚΟ/ΟΥΡΑ/ προτιμότερο: αίμα περιόδου |
|
Πακετο Μυκόπλασμα, Ουρεάπλασμα, Χλαμύδια |
Real Time PCR- high sensitivity |
5 ΗΜΕΡΕΣ |
ΚΟΛΠΙΚΟ / ΤΡΑΧΗΛΙΚΟ/ΣΠΕΡΜΑ/ ΔΙΟΥΡΗΘΡΙΚΟ/ΟΥΡΑ |
|
HSV 1-2 |
Real Time PCR- high sensitivity |
5 ΗΜΕΡΕΣ |
ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΛΑΒΗΣ/ ΚΟΛΠΙΚΟ/ ΔΙΟΥΡΗΘΡΙΚΟ |
|
Toxoplasma gondii |
Real Time PCR- high sensitivity |
5 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
Treponema pallidum |
Real Time PCR- high sensitivity |
5 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
CMV |
Real Time PCR- high sensitivity |
5 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
JAK2-V617F |
PCR |
5 εργάσιμες |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
|
|
|
|
|
KΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ (33 ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ) |
PCR – Fragment Analysis |
3 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
HLA B27 |
Real Time PCR |
5 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
HLA DQ |
PCR |
7 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
HLA DR |
PCR |
7 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
HLA DP |
PCR |
7 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
PAI-1 4G/5G |
PCR |
4 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
FVLeiden/FII-Prothrombin/MTHFR677 |
Multiplex PCR/ Hybridization |
5 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |
|
DNA fragmentation |
Halosperm |
2 ΗΜΕΡΕΣ |
Σπέρμα |
|
Y microdeletions AZF |
Multiplex PCR |
3 ΗΜΕΡΕΣ |
Ολικό αίμα σε EDTA |