Ανασκόπηση των Kυριότερων εξετάσεων ρουτίνας

Μια μικρή αναφορά στην επισκόπηση κανόνων και απαιτούμενων γνώσεων για τις βασικές βιοχημικές αιματολογικές και ορμονολογικές εξετάσεις.

Στην παροχή υπηρεσιών υγείας εμπλέκονται πολλές διαφορετικές ειδικότητες-αρχές, σε συνδυασμό με καινούργιες καινοτόμες διαγνωστικές αντιλήψεις.

Οι διαγνωστικές εργαστηριακές εξετάσεις είναι ένα επιπρόσθετο εργαλείο πληροφοριών που αφορούν τον ασθενή.

Όταν συσχετιστούν με ένα λεπτομερές ιστορικό και την φυσική εξέταση μπορούν να επιβεβαιώσουν την διάγνωση και να δώσουν αξιόλογες πληροφορίες για την κατάσταση ή την θεραπεία του ασθενούς.

Πρέπει να εφαρμόζεται μια κλιμακωτή προσέγγιση στην επιλογή των εξετάσεων.

1. Βασικός έλεγχος <υγιείς ομάδες και αναζήτηση περιπτώσεων νόσου>.
2. Επιβεβαίωση ειδικών διαγνώσεων.
3. Διαφορική διάγνωση.
4. Εκτίμηση της τρέχουσας άποψης – σοβαρότητα της νόσου.
5. Παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου και ανταπόκριση στην θεραπεία
6. Παραγγελία συγκεκριμένων εξετάσεων.
7. Παραγγελία εξετάσεων σε τακτικά προγραμματισμένη βάση σαν μέρος της συνεχιζόμενης φροντίδας.

Κάθε εξέταση απαιτεί δικές της οδηγίες και κανόνες για να δώσει ακριβή αποτελέσματα.

Η καθιερωμένη προετοιμασία του ασθενούς για ένα απλό check-up είναι: Όσο το δυνατόν λιγότερη ένταση. Η αφυδάτωση ή υπερυδάτωση μπορούν να μεταβάλλουν τις πραγματικές τιμές. Νηστεία δεν είναι πάντα απαραίτητη, όχι όμως γεύματα πλούσια σε λίπος.

Ανασκόπηση των συνηθισμένων εξετάσεων ρουτίνας

Σάκχαρο-Glu  (Φ.Τιμές: 60-110 mg/dL):

Ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός τουλάχιστον 2 ώρες πριν την λήψη του αίματος. Εμετός  μάσημα τσίχλας και κάπνισμα κάνουν τα αποτελέσματα αναξιόπιστα.

HbA1C – Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (Φ.Τιμές: 3.8-5.8%):

 Δείχνει την μακροπρόθεσμη ρύθμιση του διαβήτη. Δείγμα αίματος μπορεί να ληφθεί κάθε στιγμή.

Ινσουλίνη

Φ.Τιμές:  2.6-25 μiu/ml

Ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός και χωρίς χορήγηση υγρών πλην νερού.

Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης

 Λήψη δειγμάτων αίματος σε 3 ή 4 χρόνους. Στα 0 λεπτά ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός για 12-16 ώρες. Μετά ο ασθενής πίνει το ειδικό διάλυμα γλυκόζης μέσα σε πέντε λεπτά και ακολουθούν λήψεις σε 30-΄60 -120’-180’ ανάλογα με την περίπτωση. Στο τέλος ο ασθενής πρέπει να σιτηθεί με υδατάνθρακες και πρωτεΐνες.

Ουρία αίματος:

Φ.Τιμές: ενηλικες 15-50mg/dL/ παιδιά 12-40 mg/dL

Δείκτης νεφρικής λειτουργίας Συνίσταται δίαιτα πτωχή σε πρωτεΐνες και πλούσια σε υδατάνθρακες. Στα παιδιά οι τιμές είναι χαμηλότερες επίσης και στις γυναίκες . Επίσης μείωση έχουμε στην αρχή της εγκυμοσύνης. Αύξηση σε μεγάλη ηλικία και στο τέλος της εγκυμοσύνης.

Κρεατινίνη

Φ.Τιμές: Ενήλικες Άνδρες 0,8-1,3 mg/dL, Γυναίκες 0,6-1 mg/dL, Παιδιά 1-2 ετών 0,2-0,4 mg/dL 3-15 ετών 0,3-0,8 mg/dL

Η εξέταση διαπιστώνει διαταραχές νεφρικής λειτουργίας. Παράγοντες όπως υψηλά επίπεδα ασκορβικού οξέος, κεφαλοσπορινών, δίαιτα με πολύ κρέας μπορεί να προκαλέσουν εσφαλμένα υψηλά επίπεδα.

Ουρικό οξύ

 Φ.Τιμές: άνδρες 3,5-7,2 mg/dL, γυναίκες 2,4-6 mg/dL

Το άγχος και η εξαντλητική άσκηση αυξάνουν ψευδώς το ουρικό οξύ. Πολλά φάρμακα το αυξάνουν ή το μειώνουν. Δίαιτα πλούσια σε πουρίνες αυξάνει το ουρικό οξύ.

Χολερυθρίνη

 Φ.Τιμές: 0,2-1,2 mg/dL

Η μέτρηση της χολερυθρίνης αξιολογεί την ηπατική λειτουργία τις αιμολυτικές αναιμίες και την υπερχολερυθριναιμία (νεογνά)

Αμινοτρανσφεράση της αλανίνης  (ALT(SGPT))

Φ.Τιμές: άνδρες <46 iu/L, <6μηνών <60iu/L, γυναίκες <35 iu/L

Η εξέταση χρησιμοποιείται κυρίως στην διάγνωση ηπατικής νόσου. Πολλά φάρμακα μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα της. Τα σαλικυλικά μπορούν να μειώσουν ή να αυξήσουν τα επίπεδα της ALT.  Το ένζυμο αυτό υπάρχει κυρίως στο ήπαρ και σε χαμηλότερη συγκέντρωση στους μύες και νεφρούς.

Αλκαλική Φωσφατάση (ALP)

Φ.Τιμές: άνδρες 35-120 iu/L, γυναίκες 40-135 iu/L, παιδιά 13-17 ετών <390 iu/L, παιδιά 4-12 ετών <300 iu/L παιδιά μέχρι ενός έτους <465 iu/L

Η ALP είναι ένα ένζυμο που προέρχεται από τα οστά το ήπαρ και τον πλακούντα, με μικρή δραστηριότητα στους νεφρούς και στο λεπτό έντερο. Διάφορα φάρμακα προκαλούν αύξηση ή μείωση των επιπέδω της ALP. Τα μικρά παιδιά και οι έγκυες γυναίκες έχουν φυσιολογικά αυξημένα επίπεδα ALP. Η ALP μειώνεται σε ασθενείς με αντιπηκτική αγωγή.

Ισοένζυμα ALP (ISO)

ALP2Βήτα1 Οι τιμές αναφέρονται σαν μικρές μέτριες και μεγάλες (οστά).

ALP3Βήτα2 Οι τιμές αναφέρονται για το έντερο

ALP4 πλακουντιακή.

Αλδολάση (ALDO)

Είναι ένα ενζυμο που βρίσκεται στην καρδιά και στους σκελετικοόυς μύες. Η εξέταση είναι χρήσιμη για την εκτίμηση σύνθετων διαγνωστικών καταστάσεων με απώλεια μυικής μάζας ή εκφύλιση σκελετικών μυών.

ACE – Μετατρεπτικό ένζυμο της  αγγειοτενσίνης.

Φ.Τιμές: 12-45 u/L

Η εξέταση χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της σοβαρότητας και της δραστηριότητας της σαρκοείδωσης.

Αμυλάση

Φ.Τιμές: Ορού 22-80 u/L / Ούρων <320 u/L

Η εξέταση για αμυλάση και λιπάση γίνονται για την διάγνωση και παρακολούθηση της οξείας παγκρεατίτιδας και τη διαφοροδιάγνωση από άλλες καταστάσεις οξείας κοιλίας.

Ασπαρτική Αμινοτρανσφεράση (SGOT  ή AST)

Φ.Τιμές: Άνδρες 10-40 iu/L, Γυναίκες 5-40 iu/L Παιδιά εώς ενός έτους < 80 iu/L

Η AST είναι ένα ένζυμο που βρίσκεται σε ιστούς κυρίως, σε μειωμένες συγκεντρώσεις. Βρίσκεται στην καρδιαά το ήπαρ τους σκελετικούς μύες, νεφρούς εγκέφαλο, πάγκρεας, σπλήνα πνέυμονες. Η εξέταση γίνεται για την εκτίμηση ηπατικών και καρδιακών νοσημάτων

Κρεατινική Φωσφοκινάση (CPK)

Φ.Τιμές: Άνδρες 38-174 iu/L Γυναίκες 26-150 iu/L

Η CPK είναι ένα ένζυμο που βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις στην καρδιά και τους σκελετικούς μύες και σε μικρότερες συγκεντρώσεις στον εγκεφαλικό ιστό. Χρησιμοποιείται για την διάγνωση των εμφραγμάτων και σαν δείκτης φλεγμονώδους νόσου σκελετικών μυών και δείκτης παρακολούθησης θεραπείας καρκίνου.

Ισοένζυμα CPK

Η CPK χωρίζεται σε τρία ισοένζυμα

1. ΜΜ ή CK3 για σκελετικούς μύες
2. BB ή CK1 δείκτης παρακολούθησης θεραπείας Ca πνεύμονα ή προστάτη
3. ΜΒ ή CK2 για τους καρδιακούς μύες

Η εξέταση χρησιμοποιείται για διάγνωση εμφραγμάτων και φλεγμονές σκελετικών μυών

Γαλακτική Δεϋδρογενάση (LDH)

Φ.Τιμές: 207-414 iu/L

Η LDH είναι ένα ενδοκυτταρικό ένζυμο και υπάρχει στους ιστούς, νεφρούς, καρδιά, σκελετικούς μύες, εγκέφαλο ήπαρ και πνεύμονες.

Χρησιμοποιείται στην επιβεβαίωση του μυοκαρδιακού ή πνευμονικού εμφράγματος σε συνδυασμό με άλλες εξετάσεις.

Ισοένζυμα της LDH

Η LDH κλασματοποιείται σε 5 ισοένζυμα LD1, LD2, LD3, LD4, LD5. Τα πέντε κλάσματα έχουν διαφορετικό τύπο σε κάθε νόσημα. Ανάλογα με τον τύπο της διαταραχής προσδιορίζεται ο ιστός που έχει υποστεί βλάβη.

γ-GT  (γ-Γλουταμιλοτρανσφεράση)

Φ.Τιμές: Άνδρες 8-61 iu/L Νεογνά 1-7 ημερών <180 iu/L 1-3 μηνών <147 iu/L 4-12 μηνών < 45 iu/L Γυναίκες <36 iu/L

Η γ-GT υπάρχει κυρίως στο ήπαρ τους νεφρούς, στον προστάτη και στον σπλήνα. Η εξέταση χρησιμοποιείται για τον καθορισμό δυσλειτουργίας των ηπατικών κυττάρων και για την αλκοολική ηπατοπάθεια. Διάφορα φάρμακα, αλκοόλη, αντισυλληπτικά από το στόμα, εγκυμοσύνη αλληλεπιδρούν στην τιμή της γ-GT

Χοληστερίνη

Φ.Τιμές: 140-200 mg/dl παιδιά <180 mg/dL

Είναι μια λιποδιαλυτή στεροειδής αλκοόλη που υπάρχει στα ζωικά λίπη και έλαια. Είναι κατανεμημένη κυρίως στο αίμα, ήπαρ, εγκέφαλο τους νεφρούς και στα μυελινικά έλυτρα των νευρικών ινών. Είναι σημαντικό συστατικό της ανάπτυξης της κυτταρικής μεμβράνης. Απαιτείται δίαιτα  12-14 ώρες πριν την εξέταση από λιπαρές τροφές και αλκοόλ και φυσιολογική δίαιτα για επτά ημέρες.

Χοληστερίνη (HDL)

Φ.Τιμές: Άνδρες >35 mg/dL /Γυναίκες >38 mg/dL

Είναι ένα κλάσμα λιποπρωτεϊνών που παράγεται στο ήπαρ και στο έντερο. Παίζει σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό των λιποπρωτεϊνών και στην μεταφορά της  χοληστερίνης από τους περιφερικούς ιστούς στο ήπαρ. Η εξέταση εκτιμά τον κίνδυνο για ανάπτυξη της στεφανιαίας νόσου. Απαιτείται δίαιτα  12-14 ώρες πριν την εξέταση από λιπαρές τροφές και αλκοόλ.

Χοληστερίνη (LDL-VLDL) Φ.Τιμές: LDL: <120 mg/dL

Η περισσότερη χοληστερίνη στον ορό βρίσκεται στην LDL. Η VLDL είναι κυρίως μεταφορέας τριγλυκεριδίων. Η εξέταση αυτή γίνεται για την εκτίμηση του κινδύνου για στεφανιαία νοσήματα. Οι LDL σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα αρτηριοσκλήρυνσης και ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου.

Απολιποπρωτεΐνες Α και Β (ΑpoA , ApoB)

Οι ApoA και ApoB είναι επιφανειακές πρωτεΐνες των λιποπρωτεϊνών. Η ApoA είναι το κύριο συστατικό της HDL των χυλομικρών και της VLDL. Η ApoB είναι το κύριο συστατικό της LDL . Η εξέταση χρησιμοποιείται για την διάγνωση της στεφανιαίας νόσου.

Τριγλυκερίδια

Φ.Τιμές: Άνδρες 35-160 mg/dL γυναίκες 35-140 mg/dL

Τα τριγλυκερίδια λαμβάνονται κατά 90% από τις τροφές και αποτελούν περίπου το 95% των λιπών στους ιστούς. Τα υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων και η υψηλή χοληστερίνη είναι παράγοντες κινδύνου για αθηροσκλήρωση. Απαιτείται νηστεία  12 ωρών και ο ασθενής να κάνει φυσιολογική δίαιτα για επτά ημέρες.

Ασβέστιο – Ca++  

Φ.Τιμές: <60 ετών : 8,2-10,4 mg/dL , >60 ετών 8,2-10,2 mg/dL , 6 μηνών- ενός έτους 8-10.9 mg/dL 4-15 ετών 8,9-10,7 mg/dL

Το μεγαλύτερο μέρος του ασβεστίου βρίσκεται στον σκελετό και στα δόντια. Το 50% του ασβεστίου είναι ιονισμένο και το υπόλοιπο συνδεδεμένο με λευκώματα. Ελέγχεται για νεφρικά νοσήματα, εγχείρηση καρδιάς, μεταμόσχευση ήπατος, αιμοδιάλυση, υπερπαραθυρεοειδισμό, υποπαραθυρεοειδισμό, παγκρεατίτιδα ή κακοήθη νοσήματα. Η περίδεση κατά την αιμοληψία ενδέχεται να μεταβάλλει την τιμή του ασβεστίου. Δεν πρέπει να λαμβάνονται συμπληρώματα 8-12 ώρες πριν την εξέταση.

Χλωριούχα (CL-)

Φ.Τιμές: Ενήλικες 98-107mmol/L Εώς 18 ετών 96-110mmol/L

Τα χλωριούχα είναι ανιόντα που υπάρχουν στον εξωκυττάριο χώρο σαν χλωριούχο νάτριο ή υδροχλωρικό.

Η μέτρηση γίνεται για την εξαγωγή συμπερασμάτων στην διάγνωση της οξεοβασικής ισορροπίας και του ισοζυγίου του ύδατος.

Φώσφορος (Ρ)

Φ.Τιμές: Ενήλικες 2,5-4,9 mg/dL /Παιδιά 3,1-5.3 mg/dL

Το μεγαλύτερο μέρος στο σώμα είναι συνδεδεμένο με ασβέστιο στα οστά κατά 85% και το υπόλοιπο μέσα στα κύτταρα. Τα επίπεδα του φωσφόρου αξιολογούνται σε σχέση με τα επίπεδα του ασβεστίου επειδή υπάρχει αντίστροφη σχέση μεταξύ των δύο.

Μαγνήσιο (Mg)

Φ.Τιμές: Ενήλικες 1,7-2,5 mg/dL Ενός εώς 15 ετών 1,6-2,4 mg/dL

To Mg είναι συγκεντρωμένο στα οστά χόνδρους και μέσα στα κύτταρα. Η μέτρηση του μαγνησίου χρησιμοποιείται σαν δείκτης μεταβολικής δραστηριότητας στο σώμα και στην εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας και της ηλεκτρολυτικής κατάστασης.

Κάλιο

Φ.Τιμές: Ενήλικες 3,5-5,3 mmol/L Παιδιά 3,4-4,8 mmol/L

Το Κάλιο είναι ο κύριος ηλεκτρολύτης του ενδοκυττάριου χώρου και πρωτεϊνών ρυθμιστικών παραγόντων μέσα στο κύτταρο. Ελέγχεται η τιμή του Καλίου σε σοβαρή νόσο Addison  ουραιμικό κώμα εντερική απόφραξη, νεφρική λειτουργία απώλεια από το γαστρεντερικό σε θεραπεία με στεροειδή και σε καρδιολογικούς ασθενείς που λαμβάνουν δακτυλίτιδα.

Νάτριο

Φ.Τιμές: Ενήλικες 136-148 mmol/L Εώς 18 ετών 132-146 mmol/L

Το νάτριο είναι το κυρίαρχο κατιόν (90%) του εξωκυττάριου χώρου. Η πρωτογενής λειτουργία του είναι η  διατηρηση της ωσμωτικής πίεσης, της οξεοβασικής ισορροπίας και η μεταφορά νευρικών ώσεων.  Η μεταβλητότητα της τιμής του Νατρίου συδέεται με αρκετές παθήσεις. Καρδιάς, νεφρών, υπερθυρεοειδισμός, Νόσος Cushing, άποιο διαβήτη, οίδημα κλπ.

Γενική Αίματος:

Η μέτρηση των έμμορφων στοιχείων του αίματος αποτελεί βασική εξέταση και είναι μια από τις συχνότερα ζητούμενες εξετάσεις. Αποτελείται από μια σειρά επιμέρους εξετάσεων όπως αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων. Τύπος λευκών αιμοσφαιρίων. Αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων, αιματοκρίτης, αιμοσφαιρίνη  δείκτες ερυθροκυττάρων, μέσος όγκος ερυθρών, μέση συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης ερυθρών, μικροσκοπική εξέταση ερυθρών, αριθμός αιμοπεταλίων.

Νηστεία δεν είναι απαραίτητη, ωστόσο γεύματα πλούσια σε λίπος μπορεί να μεταβάλλουν ορισμένους δείκτες. Επίσης η αφυδάτωση και η υπερυδάτωση το ίδιο.

Ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ)

Φ.Τιμές: Άνδρες <15mm Γυναίκες <20mm

Η ταχύτητα καθίζησης ερυθρών είναι ο ρυθμός με τον οποίο καθιζάνουν σε μια ώρα τα ερυθροκύτταρα ενός δείγματος με αντιπηκτικό. Αυτή η εξέταση βασίζεται στο γεγονός ότι φλεγμονώδεις και νεκρωτικές διαδικασίες μεταβάλλουν τις πρωτεΐνες του αίματος με αποτέλεσμα τη συσσώρευση ερυθροκυττάρων γεγονός που τα κάνει βαρύτερα και επιταχύνεται η καθίζηση.

Σίδηρος (Fe)

Φ.Τιμές: Ενήλικες 50-160mg/dL Εώς 15 ετών 30-120 mg/dL

Ο σίδηρος είναι αναγκαίος για την παραγωγή της αιμοσφαιρίνης και περιέρχεται σε διάφορες ουσίες (τροφές, κρέας όσπρια λαχανικά κλπ) Η εξέταση του σιδήρου σχετίζεται κυρίως ως προς τη διάγνωση διαφόρων αναιμιών, αιμοχρωμάτωση σε δευτερογενή διάγνωση για κίρρωση  ήπατος οξεία ηπατίτιδα, υποθυρεοειδισμός κλπ.

Φερριτίνη

Φ.Τιμές: Ανδρες 30-400 ng/ml Γυναίκες 13-150 ng/ml

Η φερριτίνη αντανακλά τα αποθέματα σιδήρου του σώματος είναι ένα σύμπλεγμα υδροξειδίου του δισθενούς σιδήρου και μιας πρωτεΐνης της αποφερριτίνης . Είναι πιο ευαίσθητη στην αξιολόγηση ανεπάρκειας του σιδήρου ή υπερφόρτωσης αυτού.

Πρωτεΐνες ορου

Φ.Τιμές: Ενήλικες 6,4-8,2 g/dL 6 μηνών -1 έτους 4,2-7,9 g/dL,  1-15 ετών 6,4-8,6 g/dL

Οι πρωτεΐνες αντιπροσωπεύουν ένα ποικιλόμορφο μικροπεριβάλλον. Αποτελούν πηγή θρέψης και ρυθμιστικό σύστημα. Οι ανοσοσφαιρίνες διαδραματίζουν ανοσολογικό ρόλο ενώ οι πρωτεΐνες μεταφορείς μεταφέρουν ιόντα και μόρια στον προορισμό τους. Ο κύριος διαχωρισμός των πρωτεϊνών είναι : Αλβουμίνη και σφαιρίνες (αλφα1 αλφα2 βήτα και γάμα) Διάγνωση για φλεγμονώδεις και νεοπλασματικές καταστάσεις νεφρωσικό σύνδρομο, ηπατικά νοσήματα ανοσολογικές διαταραχές την κατάσταση θρέψης ή την ωσμωτική πίεση σε οιδηματικούς και υποσιτιζόμενους ασθενείς.

C Αντιδρώσα πρωτεινη (CRP)

Φ.Τιμές: <5mg/dL

Κατά τη διάρκεια κάθε φλεγμονώδους διαδικασίας μια παθολογική πρωτείνη (CRP) εμφανίζεται στο αίμα. Η CRP ανιχνεύεται στον ορό περίπου 18-24 ώρες μετά την έναρξη της φλεγμονής.

ΟΡΜΟΝΕΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

Ο θυρεοειδής αδένας προσλαμβάνει ιώδιο από το αίμα, το συνδέει  με το αμινοξύ τυροσίνη και το μετατρέπει σε θυροξίνη (Τ4) και τριιωδοθυρονίνη (Τ3). Το ιώδιο αποτελεί τα 2/3 του βάρους των θυρεοειδικών ορμονών. Η Τ3 και Τ4 απελευθερώνονται στην κυκλοφορία κάτω από την επίδραση της TSH (θυρεοτροπίνης) από την υπόφυση.

FT4 ελευθερη θυροξίνη

Φ.Τιμές:  0.93-1.7 ng/dL

Η fT4 αποτελεί ένα μέρος της ολικής Τ4. Η FT4 είναι διαθέσιμη στους ιστούς και είναι η μεταβολικά δραστική μορφή αυτής της ορμόνης. Έχει διαγνωστική αξία σε καταστάσεις στις οποίες τα επίπεδα των ορμονών δεν συμβαδίζουν με τη θυρεοειδική κατάσταση. Αυξημένα επίπεδα συσχετίζονται με την νόσο GRAVES και θυροτοξίκωση μειωμένα σε πρωτοπαθή υποθυρεοειδισμό , δευτεροπαθή και τριτογενή υποθυρεοειδισμό και θυρεοτοξίκωση.

FT3 Ελευθερη Τριιωδοθυρονίνη

Φ.Τιμές: 2-4.5 pg/ml

Είναι μια εξέταση που γίνεται για την εκτίμηση της λειτουργίας του θυρεοειδούς. Συσχετίζεται με υποθυρεοειδισμό, υπερθυρεοειδισμό, τοξίκωση με T3.

Θυρεοσφαιρίνη TG

Φ.Τιμές: 1.4-78 ng/ml

Η θυρεοσφαιρίνη υπάρχει φυσιολογικά στο αίμα και αποτελείται από γλυκοπρωτεΐνες με ιωδιωμένες εκκρίσεις των επιθηλιακών κυττάρων του θυρεοειδούς. Η εξέταση είναι χρήσιμη στη διάγνωση της πορείας του διαφοροποιημένου ή μεταστατικού καρκίνου του θυρεοειδούς.

Καλσιτονίνη

Φ.Τιμές: Ανδρών <18,9 pg/ml Γυναικών <5,5 pg/ml

Είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από τα παραθυλακικά κύτταρα του θυρεοειδούς αδένα. Η CT εκκρίνεται σε άμεση απάντηση στο ψηλό ασβέστιο και βοηθά στην πρόληψη απότομων αλλαγών στα επίπεδα ασβεστίου και στην υπερβολική απώλεια του από τον οργανισμό.

Θυρεοειδοτρόπος ορμόνη TSH

Φ.Τιμές: Ενήλικες 0,27-4,5 μiu/ml παιδιά <12 μηνών 0,62-8,8 μiu/ml, παιδιά 1-12 ετών 0,54-5,14 μiu/ml

Η διέγερση του θυρεοειδούς αδένα από την TSH που παράγεται στον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης προκαλεί την απελευθέρωση και την διανομή της Τ3 και Τ4. Η TSH είναι η πιο ευαίσθητη εξέταση για τον πρωτοπαθή υποθυρεοειδισμό και έχει χαμηλά επίπεδα σε υπερθυρεοειδισμό.

 TBG Σφαιρίνη που δεσμεύει την θυροξίνη

Φ.Τιμές: 1,5-3,4 mg/dL

Σχεδόν όλες οι θυρεοειδικές ορμόνες δεσμεύονται με πρωτεΐνες. Μεταβολές στα επίπεδα της TBG έχουν σημαντικές επιδράσεις στις Τ3, Τ4. Η εξέταση είναι χρήσιμη για την διάκριση υπερθυρεοειδισμού από υψηλή Τ4 και ευθυρεοειδικών ατόμων με αυξημένη δεσμευτική ικανότητα από την TBG  που έχουν ψηλή Τ4 και φυσιολογικά επίπεδα ελεύθερων ορμονών.

Θυροξίνη ολική  Τ4

Φ.Τιμές: Ενήλικες 5-12 μg/dL παιδιά <12 μηνών 5.3-16 μg/dL, παιδιά 1-17ετών 4.74-14.6 μg/dL

Η θυροξίνη είναι θυρεοειδική  ορμόνη με 4 άτομα ιωδίου. Η μέτρηση της γίνεται για τον έλεγχο του θυρεοειδούς και για να αποκλείσει τον υπέρ- ή υποθυρεοειδισμό. Επίσης μπορεί να γίνει για τον καθορισμό της δόσης στην θεραπεία του υποθυρεοειδισμού, επίσης στον υπερθυρεοειδισμό για την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων της θεραπείας. Η Τ4 αυξάνεται κατά τον 2^ο και 3^ο μήνα της εγκυμοσύνης. Επίσης με φάρμακα όπως οιστρογόνα, αντιεπιληπτικά και τα σκιαγραφικά διαγνωστικά μέσα επηρεάζουν το αποτέλεσμα.

Τριιωδοθυρονίνη Τ3

Φ.Τιμές: 0.8-2.0 ng/ml παιδιά <1 έτους 0,8-2,8 ng/ml , παιδιά 1-6 ετών 0,83-2,52 ng/ml παιδιά 7-12 ετών 0,92-2,2 ng/ml

Η Τ3 έχει 3 άτομα ιωδίου. Είναι εξέταση εκλογής για την διάγνωση της θυρεοτοξίκωσης από Τ3, επίσης είναι χρήσιμη στον υπερθυρεοειδισμό. Οι τιμές αυξάνονται κατά την εγκυμοσύνη σε θεραπεία με φάρμακα όπως οιστρογόνα. Μειώνονται με τη χρήση αναβολικών στεροειδών ανδρογόνων σαλικυλικών. Η νηστεία προκαλεί μείωση της Τ3.

 

ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Δ4 Ανδροστενδιόνη

Φ.Τιμές: Ανδρες 0,8-3,6 ng/μl, Αγόρια 0,05-0,45 ng/μl, Γύναικες 1,0-3,8 ng/μl Κορίτσια 0,05-0,80 ng/μl Παιδιά 12-14 ετών 0,15-1,75 ng/μl

Η Δ4-Ανδροστενδιόνη είναι ένα από τα βασικά ανδρογόνα  που παράγεται στις ωοθήκες των γυναικών και σε μικρότερο βαθμό στα επινεφρίδια και στα δύο φύλα. Η μέτρηση της είναι χρήσιμη για την εκτίμηση καταστάσεων όπως δασυτριχισμό, ερμαφροδιτισμό, Cushing , ωοθηκικών όγκων, καθυστερημένη συγγενής επινεφριδιακή υπερπλασία, εκτοπη παραγωγή ACTH από όγκο. Η αιμοληψία πρέπει να γίνεται πρωί και να είναι νηστικός ο εξεταζόμενος. Στην γυναίκα πρέπει να απέχει μια εβδομάδα από την έμμηνο ρύση.

Χοριακή γοναδοτροπίνη β-υπομονάδα

Φ.Τιμές: <5miu/ml <2.5miu/ml – <2.5 miu/ml

Η μέτρηση της ορμόνης αυτής ανιχνεύει την ύπαρξη εγκυμοσύνης. Επίσης είναι χρήσιμη για την διερεύνησης όγκων των όρχεων καρκινώματος από εμβρυικά κύτταρα και στην ανίχνευση έκτοπης κυήσεως.

Κορτιζόλη

Φ.Τιμές: Πρωι Ανδρες 171-560 nmol/L Γυναίκες 171-550 nmol/L Απογευμα 64-327 nmol/L

Η κορτιζόλη είναι ένα γλυκοκορτικοειδές του μυελού των επινεφριδίων που επηρεάζει τον μεταβολισμό των πρωτεινών, υδατανθράκων και λιπιδίων. Η εξέταση αξιολογεί τη λειτουργία των επινεφριδίων. Μπορούν να γίνουν δοκιμασίες καταστολής ή διέγερσης για την λειτουργία των επινεφριδίων.

Αυξητική ορμόνη

Φ.Τιμές: Ενήλικες <5,0ng/ml Παιδιά 0-10 ng/ml

Είναι η βασική ορμόνη για την ανάπτυξη και παίζει σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό των ενηλίκων. Απελευθερώνεται από την υπόφυση μετά από ασκηση, βαθύ ύπνο υπογλυκαιμία και κατανάλωση πρωτεινών. . Η εξέταση επιβεβαιώνει τον υπο – υπερυποφυσισμό. Απαιτείται νηστεία 8-10 ωρών  πριν την αιμοληψία.

Προλακτίνη PRL

Φ.Τ: Άνδρες 0-17 ng/ml Γυναίκες 0-25 ng/ml

Είναι μια ορμόνη της υπόφυσης σημαντική για την έναρξη της γαλουχίας. Επίσης είναι χρήσιμη για την διάγνωση και την παρακολούθηση όγκων που εκκρίνουν προλακτίνη που συνοδεύεται από δευτεροπαθή αμηνόρροια, γαλακτόρροια. Απαιτείται νηστεία, η αιμοληψία είναι 8-00 10,00πμ –  όχι άγχος, εκνευρισμός

Παραθορμόνη

ΦΤ.: 15-65 pg/ml

Είναι μια πολυπεπτιδική ορμόνη που παράγεται στους παραθυρεοειδείς αδένες, είναι σημαντικός παράγων στην ρύθμιση της συγκέντρωσης του Ασβεστίου του εξωκυττάριου υγρού. Η εξέταση ερευνά τις διαταραχές του μεταβολισμού του ασβεστίου ως επιβεβαίωση της διάγνωσης του υπερπαραθυρεοειδισμού. Απαιτείται νηστεία 10 ωρών, πρωινή αιμοληψία.

Προγεστερόνη – PRG

ΦΤ: Ανδρες 0,2-1,4 ng/ml -Γυναίκες Παραγωγική φάση :             0,2-1,5 ng/ml     Ωορρηξία: 0,8-3,0 ng/ml              Εκκριτική Φάση: 1,7-17 ng/ml        Εμμηνόπαυση:  0,1-0,8 ng/ml

Η προγεστερόνη είναι ορμόνη που έχει σαν λειτουργία της την προετοιμασία της μήτρας για την εγκυμοσύνη και τη συντήρηση αυτής. Αποτελεί μέρος των εξετάσεων για τον έλεγχο της γονιμότητας. Αυξημένα επίπεδα παρατηρούνται σε συγγενείς υπερπλασία επινεφριδίων, μύλη κύηση, λιποειδή όγκο, χοριοεπιθηλίωμα ωοθηκών.

Σωματομεδίνη – C

ΦΤ: < 6ετών 47-327  ng/ml, 6-8 ετών 57-341 ng/ml, 9-11 ετών 74-551 ng/ml, 12-15 ετών 143-996 ng/ml, 16-24 ετών 182-780 ng/ml, 25-39 ετών 114-492 ng/ml >55 ετών 71-290 ng/ml

Η ορμόνη αυτή παράγεται στο ήπαρ και άλλους ιστούς και επηρεάζει τη δραστηριότητα της αυξητικής ορμόνης και του μεταβολισμού της γλυκόζης. Χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση ανάπτυξης στα παιδιά, για τη διάγνωση ακρομεγαλίας και του υπουποφυσισμού, δεν απαιτείται νηστεία.

Τεστοστερόνη (ολική)

Τεστοστερόνη (ελεύθερη)

ΦΤ: Άνδρες 2,49-8,36 ng/ml , Γυναίκες 0,08-0,58 ng/ml

Η ορμόνη αυτή είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών φύλου. Εκκρίνεται από τα επινεφρίδιακαι τους όρχεις στους άνδρες και από τα επινεφρίδια και τις ωοθήκες στις γυναίκες. Η μέτρηση της εκτιμά στους άνδρες τον υπογοναδισμό, την λειτουργία των γοναδοτροπινών της υπόφυσης , την ανικανότητα, την κρυψορχία. Επίσης βοηθά στην ανίχνευση ωοθηκικών όγκων και ερμαφροδιτισμού στις γυναίκες. Ο αλκοολισμός μειώνει τα επίπεδα της.

Οιστραδιόλη – Ε2

ΦΤ: -Γυναίκες Παραγωγική φάση : 10-160 pg/ml, Ωορρηξία: 100-450 pg/ml, Εκκριτική Φάση: 40-280 pg/ml                Εμμηνόπαυση:  <50 pg/ml. Άνδρες <50 pg/m Αγόρια 1-6 ετών <10pg/ml 7-10 ετών 3-20pg/ml, 11-12 ετών <30pg/ml, 13-17 ετών <50 pg/ml

Η  οιστραδιόλη είναι το πιο δραστήριο από τα ενδογενή οιστρογόνα, με την εξέταση αξιολογούνται διαταραχές έμμηνης ρύσης και προβλήματα γονιμότητας. Στους άνδρες είναι χρήσιμη για την αξιολόγηση όγκων που παράγουν οιστρογόνα. Κατά την εγκυμοσύνη οι κατά σειρά εξετάσεις οιστρογόνων είναι οι πιο κατάλληλες για την παρακολούθηση της κύησης.

Ωοθυλακιοτρόπος (FSH) – Ωχρινοτρόπος (LH)

ΦΤ: LH

Άνδρες: 1,0-8,5 miu/ml, Αγόρια 1-5 ετών  0,1-1,3 miu/ml, 6-10 ετών 0,1-1,4 miu/ml 11-17 ετών 1,3-9,8 miu/ml

Γυναίκες Παραγωγική Φάση 1,0-1,2 miu/ml, Ωορρηξία 14-95 miu/ml, εκκριτική 1,0-12 miu/ml εμμηνόπαυση 7-60 miu/ml

ΦΤ: FSH

Άνδρες 1,5-24 miu/ml, Αγόρια 1-5 ετών 0,2-2,8 miu/ml, 6-10 ετών 0,4-3,8 miu/ml, 11-13 ετών 0,4-4,6 miu/ml14-17 ετών 1,5-12,7 miu/ml

Γυναίκες Παραγωγική φάση 2,0-12 miu/ml , Ωορρηξία 5,0-22 miu/ml, εκκριτική φάση 1-10 miu/ml, Εμμηνόπαυση 25-130 miu/ml

Η FSH και η LH είναι γλυκοπρωτεΐνες που παράγονται και αποθηκεύονται στην αδενουπόφυση. Η FSH δρα στα κοκκιώδη κύτταρα της ωοθήκης και τα κύτταρα sertoli του όρχι. H LH δρα στα κύτταρα Leydig των γονάδων. Αύξηση της FSH παρατηρείται σε πρωιμότερα στάδια της εφηβείας 2-4 χρόνια πριν η LH φτάσει στα αντίστοιχα επίπεδα. Στους άνδρες οι ορμόνες αυτές είναι απαραίτητες για την ωρίμανση των σπερματοζωαρίων. Στην γυναίκα η ωρίμανση του ωοθυλακίου προάγεται από την FSH, ακολουθεί η εκκριτική φάση της LH στο μέσο του κύκλου.

 

ΚΑΡΚΙΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

Η χρήση και η ανάπτυξη των καρκινικών δεικτών αποσκοπεί στην μεγαλύτερη ευαισθησία και ειδικότητα των πληροφοριών  για την δραστηριότητα του όγκου. Η διάγνωση της κακοήθειας βασίζεται στο ιστορικό του ασθενούς, τη φυσική εξέταση και τις κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις.

Ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA)

ΦΤ Άνδρες: 0-4 mg/ml

Το ειδικό προστατικό αντιγόνο υπάρχει και στα φυσιολογικά προστατικά επιθηλιακά κύτταρα και στα προστατικά καρκινικά κύτταρα. Είναι ένας αξιόπιστος προγνωστικός δείκτης για παρακολούθηση της υποτροπής του προστατικού καρκίνου.

 

ΑΙΜΟΣΤΑΣΗ

Πρωτεΐνη C – PC

ΦΤ: 60-140%

Η PC είναι εξαρτημένη από την βιταμίνη Κ και εμποδίζει τη θρόμβωση, παράγεται στο ήπαρ. Λειτουργεί ως αντιπηκτικό αδρανοποιώντας τους παράγοντες V, VIII. Χρησιμοποιείται για αξιολόγηση ασθενών με προδιάθεση για θρόμβωση.

Πρωτεΐνη S – PS

ΦΤ: 50-130%

H PS εξαρτάται για την παραγωγή της από την βιταμίνη Κ. Η ανεπάρκεια της PS σχετίζεται με θρομβωτική προδιάθεση.

Αντιθρομβίνη ΙΙΙ

ΦΤ: 190-310%

Η ΑΤΙΙΙ αναστέλλει την δραστηριότητα των παραγόντων ΧΙΙ, ΧΙ, ΙΧ, Χ και του ΙΙ. Μειωμένα επίπεδα αντιθρομβίνης είναι ενδεικτικά της θρομβωτικής προδιάθεσης.

Ινωδογόνο

ΦΤ: 200-400 mg/dL

Το Ινωδογόνο είναι μια πολύπλοκη πρωτεΐνη που με ενζυμική δράση μετατρέπεται σε ινική . Η ινική μαζί με τα αιμοπετάλια σχηματίζουν τον σκελετό για τον συνήθη θρόμβο. Αυξάνεται σε νοσήματα που περιλαμβάνουν καταστροφή ιστών και φλεγμονές.

D-διμερή

ΦΤ: 0-0,55 mg/L

Χρησιμοποιείται για την διάγνωση Διαταραχών ενδοαγγειακής πήξης (ΔΕΠ). Η παρουσία ρευματοειδούς παράγοντα σε υψηλούς τίτλους μπορεί να δώσει ψευδώς θετικές τιμές.

Πλασμινογόνο

ΦΤ Άνδρες: 76-124%, Γυναίκες 65-153%, βρέφη 27-59%

Το πλασμινογόνο είναι μια γλυκοπρωτεΐνη παρούσα στο πλάσμα. Μειωμένη δραστηριότητα του πλασμινογόνου μπορεί να είναι επίκτητη ή οικογενής διαταραχή.

Παράγοντες πήξης

ΦΤ:

Παράγων ΙΙ 80-100%

Παράγων ΧΙ 65-135%

Παράγων V 50-150%

Παράγων ΧΙΙ 50-150%

Ο έλεγχος ειδικών παραγόντων της πήξης γίνεται για τη διερεύνηση κληρονομικών και επίκτητων διαταραχών. Παράδειγμα η εξέταση για τον παράγοντα VIII χρησιμοποιείται για την διαφορική διάγνωση κλασικής αιμορροφιλίας από νόσο Von Willerbrand σε ασθενείς χωρίς οικογενειακό ιστορικό αιμορροφιλίας.

Χρόνος προθρομβίνης (PT)

ΦΤ: 10-130%, INR 0,9-1,3

Η προθρομβίνη είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται στο ήπαρ και συμβάλλει στην πήξη του αίματος. Ο χρόνος προθρομβίνης παραγγέλνεται συχνά για την ρύθμιση αντιπηκτικής από το στόμα αγωγής. Μεγάλες ποσότητες πράσινων λαχανικών , αλκοολισμός, διάρροια εμετός φάρμακα πχ. Κεφαλοσπορίνες μεταβάλλουν την τιμή της.

Χρόνος μερικής θρομβοπλαστίνης

(α-PTT)

ΦΤ: 28-45sec

Είναι εξέταση που χρησιμοποιείται για προσυμπτωματικό έλεγχο διαταραχών πηκτικότητας. Ειδικότερα μπορεί να ανιχνεύσει ανεπάρκεια της ενδογενούς οδού. Είναι εξέταση εκλογής  για την παρακολούθηση των ηπαρινοθεραπειών, μπορεί επίσης να ανιχνεύσει κυκλοφορούντα αντιπηκτικά.